KKS: dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

Bywa tak, że w pewnym momencie swojego życia podjęliśmy kilka złych decyzji i na horyzoncie pojawiają się złowrogie trzy litery: K K S. KKS to używany przez prawników skrót nazwy aktu prawnego – Kodeksu karnego skarbowego.

Czym jest prawo karne skarbowe

Kodeks karny skarbowy, a dalej już tylko będę go nazywał żargonowo KKS, reguluje odpowiedzialność karną za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Prawo karne skarbowe to generalnie mówiąc szczególna gałąź prawa karnego, bowiem ma za przedmiot ochrony zasadniczo jedną wartość: interes finansowy Skarbu Państwa (a także jednostek samorządu terytorialnego, a w pewnym zakresie Unii Europejskiej). Chodzi o przestępstwa przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniowym, które dotyczą nas w relacjach z naszym państwem, np. nieskładanie deklaracji podatkowych, uporczywe niewpłacanie podatku, fałszowanie znaków akcyzy, fałszowanie oleju napędowego, wyłudzanie zwrotu podatku itp.

Jakie negatywne konsekwencje ponosi osoba skazana na podstawie KKS

Skazanie za przestępstwo skarbowe ma zasadniczo takie same skutki jak skazanie za przestępstwo pospolite – grozi obowiązkiem zapłaty grzywny, ograniczeniem wolności a nawet może grozić pozbawieniem wolności do 10 lat. To wiąże się także z wpisem skazanego do Krajowego Rejestru Karnego.

Przestępstwa skarbowe dotyczą najczęściej osób, które zajmują się zawodowo prowadzeniem działalności gospodarczej, księgowością lub managementem, stąd dla nich wpis do Krajowego Rejestru Karnego stanowi prawdziwy kłopot: ograniczenie udziału w przetargach, możliwy zakaz pełnienia określonych funkcji, zakaz prowadzenia ich działalności gospodarczej lub wykonywania zawodu itp.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, w skrócie DPO, stanowi alternatywny sposób zakończenia sprawy karnoskarbowej na etapie jeszcze przedsądowym, zanim pojawi się akt oskarżenia. Poddając się dobrowolnie odpowiedzialności, unika się wszelkich negatywnych konsekwencji, które wynikają ze skazania i umieszczenia swojego nazwiska w Rejestrze Karnym.

Jakie są warunki DPO

Możliwość dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie dotyczy wszystkich osób zagrożonych odpowiedzialnością karnoskarbową, bowiem wyłączone z tej możliwości są osoby, które popełniły przestępstwo skarbowe:

1. zagrożone karą surowszą niż tylko grzywna lub
2. w warunkach uzasadniających nadzwyczajne obostrzenie kary (duża wartość uszczuplenia podatku, uczynienie sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałego źródła dochodu, recydywa, zorganizowana grupa przestępcza itp.),
3. a także jeżeli za ściganie odpowiedzialny jest inny organ niż finansowy organ postępowania przygotowawczego (czyli inny niż wchodzący w skład Krajowej Administracji Skarbowej Naczelnicy Urzędów Skarbowych, Celno-Skarbowych itp.)

Musisz jednocześnie spełniać następujące warunki:

1. Twoja wina nie może budzić wątpliwości (nie tylko się przyznasz do winy, lecz jeszcze z całokształtu zebranego materiału Twoja wina będzie wynikać)
2. Dopełnisz procedurę polegającą na:
3. Zapłacie całości uszczuplonej należności publicznoprawnej (podatek, cło itp.)
4. Zapłacie kwoty odpowiadającej najniższej grzywnie grożącej za przestępstwo, o które jesteś oskarżony,
5. Opłaceniu zryczałtowanych kosztów postępowania (generalnie jest to kwota 1/10 wartości minimalnego wynagrodzenia w przypadku przestępstw skarbowych),
6. Wyrażeniu zgody na przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub służących jego popełnianiu, oraz
7. Złożeniu wniosku o wyrażenie zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

W efekcie powyższego Twoja sprawa ląduje przed sądem, który zdecyduje czy Twoja postawa pozwala na zastosowanie dobrodziejstwa DPO. Decyzja zapada w formie wyroku. Co istotne wyrok ten nie ma charakteru skazującego, co oznacza, że nie będziesz traktowany jak skazany, a twoje nazwisko nie znajdzie się w rejestrze karnym.

Czy złożenie wniosku o DPO automatycznie pozwala uniknąć odpowiedzialności

Niestety nie. Przed sprawcą przestępstwa (lub wykroczenia) skarbowego jeszcze dwa etapy weryfikacji wniosku o DPO: etap negocjacji z organem finansowym i etap sądowy.

Etap negocjacji: Po pierwsze najpierw decyzję w sprawie DPO podejmuje organ prowadzący postepowanie przygotowawcze. Jest to etap negocjacji z organem finansowym. Na wstępie należało spełnić pewne warunki minimalne, aby rozpocząć procedurę (wpłacić minimalną grzywnę, spłacić zaległość podatkową itp.), jednak dopiero na etapie negocjacyjnym dowiesz się czy organ finansowy uważa, że to co do tej pory wykonałeś w ramach skruchy, jest wystarczające by uniknąć „prawdziwej” odpowiedzialności. Możliwe jest, że organ zażąda by sprawca wpłacił dodatkową kwotę tytułem grzywny i od tego uzależni przychylne podejście do wniosku o wyrażenie zgody na DPO. Negocjacje mogą dotyczyć również przepadku przedmiotów, ich równowartości lub zapłaty pozostałych kosztów postępowania, ponad 1/10 minimalnego wynagrodzenia, które należało wpłacić na początku.

Etap negocjacji kończy się jednym z dwóch rezultatów:

• Sprawca dochodzi do porozumienia z organem finansowym, w efekcie czego organ finansowy kieruje do sądu wniosek o wyrażenie zgody na DPO.
• Sprawca nie dochodzi do porozumienia z organem finansowym, sprawie DPO nie nadaje się dalszego biegu, a w jego miejsce organ finansowy składa do sądu akt oskarżenia.

Etap sądowy: Jeżeli udało się sprawcy przekonać organ finansowy, by złożył w sądzie zamiast aktu oskarżenia wniosek o udzielenie zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, przechodzimy do etapu sadowego. Teraz decyzja należy do sądu, który na podstawie głównie akt sprawy i wniosku złożonego przez organ finansowy decyduje, czy zasługujesz na dobrodziejstwo DPO, czy jednak interes publiczny (a dokładniej dyrektywy wymiaru kary) wymaga byś poniósł karę. Zasadniczo sądy przychylają się do wniosku organu finansowego, chyba że zachodzą okoliczności wyłączające stosowanie DPO, których organ finansowy na etapie negocjacyjnym nie zauważył. Sąd rozpoznaje sprawę zezwolenia na DPO na posiedzeniu, obecność sprawcy czy obrońcy nie jest wymagana.

Wada DPO – odpowiedzialność podmiotu zbiorowego

W Polsce jak w wielu państwach istnieją zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny osób działających w imieniu takiego podmiotu albo w jego interesie, jeżeli działania tych osób przyniosły lub przynajmniej mogły przynieść korzyść temu podmiotowi. Podmioty zbiorowe to m.in. spółki prawa handlowego. Zatem możliwe jest pociągnięcie do odpowiedzialności także sp. z o. o., której prezes popełnił przestępstwo skarbowe działając w interesie tej spółki.

W ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych zapisano katalog przestępstw, których popełnienie przez osoby funkcyjnie może skutkować odpowiedzialnością takiego podmiotu. Warunkiem odpowiedzialności jest m.in. skazanie osoby, z działalnością której wiąże się odpowiedzialność podmiotu zbiorowego, ale oprócz skazania może to być także orzeczenie sądu o udzieleniu tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Konsekwencjami z jakimi może liczyć się podmiot zbiorowy, który znajdzie się w takiej sytuacji mogą być m.in.:

1. obowiązek zapłaty kary pieniężnej w wysokości od 1.000 zł do 5.000.000 zł, nie więcej niż 3% przychodu osiągniętego przez ten podmiot w roku, w którym popełniono przestępstwo skarbowe;
2. przepadek przedmiotów lub korzyści pochodzących z przestępstwa skarbowego,
3. zakaz promocji lub reklamy,
4. zakaz korzystania z dotacji lub subwencji,
5. zakaz ubiegania się o zamówienie publicznego itp.

Biorąc pod uwagę te okoliczności warto się czasem zastanowić czy DPO jest dla nas korzystne biorąc pod uwagę finansowe skutki jakie może ponieść podmiot zbiorowy.